Nowy wyrok TSUE przełomem w prawach pasażerów linii lotniczych

Strajk, a "okoliczności nadzwyczajne" - wczoraj i dziś

Przedmiotem działalności firm takich jak AirCashBack jest dochodzenie w imieniu pasażerów odszkodowań od przewoźników lotniczych na gruncie Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 z tytułu odmowy przyjęcia na pokład, odwołania bądź opóźnienia lotu. Jak wiadomo, przewoźnik lotniczy może uwolnić się od obowiązku wypłaty odszkodowania, dowodząc, że zdarzenie mogące rodzić po jego stronie odpowiedzialność odszkodowawczą (tj. odmowa przyjęcia, odwołanie albo opóźnienie) jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia przezeń wszelkich racjonalnych środków.

W dotychczasowym orzecznictwie TSUE dot. odszkodowań lotniczych wypracowano schemat, według którego okoliczności danego przypadku powinno badać się w trzech krokach:

#1 czy zaistniały nadzwyczajne okoliczności;

#2 czy istnieje związek między zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności a opóźnieniem lub odwołaniem, oraz

#3 czy opóźnienia lub odwołania nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.

Powyższe trzy przesłanki muszą być spełnione łącznie, by uznać, że okoliczności danego lotu uzasadniają zwolnienie z odpowiedzialności odszkodowawczej.

Samą "nadzwyczajną okoliczność" cechują dwa wymogi (ich weryfikacja konieczna jest do prawidłowego przeprowadzenia ww. pierwszego kroku), które także muszą być spełnione łącznie:

a) zdarzenie nie wpisuje się w ramy normalnego wykonywania działalności danego przewoźnika lotniczego, oraz

b) jest ono poza skuteczną kontrolą tego przewoźnika ze względu na swój charakter lub źródło.

Na jakiej podstawie został wydany wyrok TSUE?

 

Omawiany wyrok wydano w ramach sporu prowadzonego pomiędzy pasażerem lotniczym a liniami Scandinavian Airlines (SAS). Poszkodowany miał odbyć lot z Malmö do Sztokholmu wykonywany przez Scandinavian Airlines System. Połączenie zostało odwołane w planownym dniu lotu z powodu strajku pilotów linii w Danii, Szwecji i Norwegii. W związku z niepowodzeniem negocjacji prowadzonych przez związki zawodowe reprezentujące pilotów SAS, których celem było zawarcie nowego układu zbiorowego z przewoźnikiem lotniczym, związki zawodowe wezwały swoich członków do podjęcia strajku. Strajk ten trwał siedem dni i spowodował odwołanie przez SAS ok. 4000 lotów, w tym lotu zarezerwowanego przez pasażera, którego dotyczyła sprawa. Pasażer wniósł pozew o odszkodowanie z tytułu odwołania lotu, a SAS w toku procesu powołał się na wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności, tj. strajku pilotów, argumentując, że strajk został ogłoszony na skutek przedterminowego rozwiązania przez związki zawodowe reprezentujące pilotów układu pracy zawartego z SAS. Zdarzenie to poprzedzały długie negocjacje celem zawarcia nowego układu zbiorowego, zakończone niepowodzeniem.

W Rozporządzeniu (WE) nr 261/2004 widnieje zapis stanowiący, że nadzwyczajne okoliczności mogą zaistnieć m.in. w przypadku strajków mających wpływ na działalność przewoźnika. Idąc tym tropem, strajk w strukturach SAS mógłby być uznany za nadzwyczajną okoliczność, ponieważ został zainicjowany przez związki zawodowe (te zaś nie stanowią części struktury decyzyjnej przedsiębiorstwa i funkcjonują niezależnie), a zatem uznać można to za czynnik zewnętrzny i niepoddający się kontroli przewoźnika lotniczego. Taka też interpretacja przepisów aż do teraz była glówną osią obrony niemal wszystkich liniii lotniczych w sprawach o odszkodowanie za loty opóźnione lub odwołane z powodu strajku.

Postawa TSUE wobec strajków pracowników linii lotniczych

Dotychczas Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wypowiadał się jedynie co do tzw. dzikich strajków, uznając je za okoliczność nieuzasadniającą zwalnienia linii lotniczych z odpowiedzialności odszkodowawczej. Nierozstrzygnięta pozostawała jednak kwestia legalnie zorganizowanych strajków pracowników linii. Ponieważ strajk taki ma często opisane wyżej cechy nadzwyczajnej okoliczności, sądy krajowe rozstrzygające w tego typu sprawach dokonywały oceny, czy przewoźnik podjął wszelkie racjonalne środki celem uniknięcia odwołania albo opóźnienia lotu, poprzez pryzmat okoliczności konkretnego przypadku. W takim wypadku wnoszenie pozwu o odszkodowanie obarczone było dużym ryzykiem wynikającym z niewiedzy, jak daną sprawę oceni sędzia. Żądanie odszkodowania w kwocie 250, 400 czy 600 EUR mogło łatwo zakończyć się oddaleniem powództwa i obciążeniem pasażera znacznymi kosztami procesu.

Co zmieni się w wyniku wyroku Trybunału?

 

Obecny wyrok Trybunału jednoznacznie rozwiązał kwestię wszelkich strajków pracowników linii lotniczych, uznając, że nie uzasadniają one zwolnienia z odpowiedzialności odszkodowawczej. Jeżeli taki strajk stanowi przyczynę odwołania albo opóźnienia lotu, pasażer automatycznie uprawniony jest do odszkodowania na gruncie Rozporządzenia (WE) nr 261/2004, zaś ocena podjęcia wszelkich racjonalnych środków przez przewoźnika lotniczego pozostaje bez znaczenia dla sprawy. Wszelkie negatywne efekty konfliktu z pracownikami leżą w sferze normalnego wykonywania działalności przedsiębiorstwa lotniczego, toteż konsekwencje te nie mogą zostać przeniesione na pasażerów.

Wykładnia przepisów prawa wspólnotowego dokonana przez Trybunał jest prawnie wiążąca. Ma ona na celu sprecyzowanie znaczenia oraz zakresu danego przepisu wspólnotowego od chwili jego wejścia w życie, zatem orzeczenia Trybunału wywołują skutki prawne z mocą wsteczną. W przypadku oddalenia powództwa o odszkodowanie za odwołanie albo opóźnienie lotu spowodowane strajkiem pracowników linii lotniczych wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej może stanowić podstawę apelacji, która winna skutkować zasądzeniem odszkodowania na rzecz pasażera przez sąd II instancji. Ponadto, w przypadku prawomocnie zakończonych spraw w obecnych okolicznościach istnieje podstawa do wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Należy jednak pamiętać, że nadzwyczajną okolicznością uzasadniającą zwolnienie przewoźnika z odpowiedzialności odszkodowawczej w dalszym ciągu pozostają strajki poza strukturami linii lotniczych, np. strajk pracowników lotniska czy strajk kontrolerów ruchu lotniczego.

Jeśli Twój lot został opóźniony lub odwołany z powodu strajku, masz szansę sięgnąć po wysokie odszkodowanie! Nie zwlekaj! Kliknij w poniższy przycisk i sprawdź, co można zrobić.